Należyta staranność
Iwona Naumczyk - 11 lipca 2017
Należyta staranność
Na stronie Ministerstwa Finansów opublikowane zostało zawiadomienie o rozpoczęciu konsultacji podatkowych w sprawie listy przesłanek należytej staranności po stronie nabywcy w transakcjach krajowych w odniesieniu do prawa odliczenia podatku naliczonego.
Należyta staranność – przyczyny konsultacji
W ostatnim czasie obserwowany jest wzrost liczby nieuczciwych działań firm wykorzystujących mechanizm konstrukcji podatku VAT. Działania te dotyczą przede wszystkim wyłudzania nienależnego zwrotu VAT lub nieodprowadzania należności podatkowych z tytułu VAT. Proceder ten odbywa się z reguły poprzez wykorzystanie w łańcuchu transakcji podmiotu pełniącego rolę tzw. „znikającego podatnika” (ang. missing trader). Przedsiębiorstwo takie nie odprowadza należnego podatku do budżetu, a dodatkowo tworzy możliwość jego zwrotu na kolejnym etapie obrotu.
Uczestnikami takiego łańcucha transakcji mogą stać się również uczciwi podatnicy. Zdarzało się, iż w wyniku podjętych działań kontrolnych organy skarbowe kwestionowały prawo do odliczenia podatku VAT lub prawo do zastosowania stawki 0% podatników, którzy nieświadomie stali się ogniwem takiego łańcucha dostaw, a w przypadku których wykazany został fakt niedochowania należytej staranności.
W związku z powyższym Ministerstwo Finansów postanowiło opracować listę przesłanek należytej staranności, których spełnienie przez podatnika w momencie zawierania transakcji powodowałoby brak podstaw do kwestionowania prawa do odliczenia podatku VAT.
Należyta staranność – przesłanki
Ministerstwo Finansów na podstawie analizy orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, sądów administracyjnych, rozwiązań stosowanych w innych krajach oraz oceny sytuacji polskich firm wskazało trzy kryteria, do których planuje zaliczać przesłanki należytej staranności, tj.:
- kryteria podmiotowe/formalne, sprawdzenie czy kontrahent w momencie zawierania transakcji:
- jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
- długo funkcjonuje na rynku w branży, w zakresie której dokonywana jest transakcja,
- posiada wymagane prawem koncesje i zezwolenia,
- jest wypłacalny,
- jest reprezentowany przez osoby wiarygodne, itp.,
2. kryteria przedmiotowe/ekonomiczne, tj. dotyczące ekonomicznej natury transakcji realizowanej przez kontrahenta w ramach zwykłej działalności gospodarczej, np. sprawdzenie czy:
- transakcja odpowiada profilowi zarejestrowanej działalności,
- występują nieuzasadnione ekonomicznie odstępstwa w zakresie cen,
- występuje zgodność dostarczonych towarów z tymi, które zostały zafakturowane,
- dostępna jest wiedza nt. źródła pochodzenia towarów,
- w zawieranej transakcji istnieje realne ryzyko gospodarcze, itp.,
3. dotyczące przebiegu transakcji, określające czy:
- termin płatności odbiega od terminu zwykle występującego w transakcjach tego rodzaju,
- transakcja jest rozliczana gotówką,
- nie występuje płatność odwrócona w stosunku do przepływu towaru,
- nie wskazano odrębnych rachunków bankowych do zapłaty kwoty netto i VAT,
- brak jest nieuzasadnionego uczestnictwa wielu pośredników, które ma na celu uprawdopodobnienie transakcji, itp.
Lista przesłanek należytej staranności ma stanowić dla uczciwych przedsiębiorstw wskazówkę dotyczącą sposobu weryfikacji kontrahentów. Jednak nie wszystkie proponowane przez urzędników przesłanki wydają się być możliwe do spełnienia w realnym obrocie gospodarczym. Dlatego tak duże znaczenie ma udział przedsiębiorców w tych konsultacjach.
Należyta staranność – termin i forma konsultacji podatkowych
Ogłoszone przez Ministerstwo Finansów konsultacje dają podatnikom możliwość zgłoszenia propozycji dotyczących zarówno formy listy (czy ma to być jedna ogólna lista, czy też lista z podziałem na branże), jak i konkretnych przesłanek, których spełnienie świadczyłoby o zachowaniu należytej staranności przez podatnika.
Propozycje wraz ze szczegółowym uzasadnieniem można przesyłać w wersji elektronicznej na adres: konsultacje.nalezytastarannosc@mf.gov.pl w terminie do 28 lipca 2017 r.
Przydatne linki:
